Skip to main content

દેશની આઝાદી નાગરિકોની આઝાદીમાં ન પરિણમે તો દેશની આઝાદીને શું ધોઈ પીવાની?

- હેમંતકુમાર શાહ 
દેશ આઝાદ હોય અને નાગરિકો ગુલામ હોય એવી પરિસ્થિતિ દુનિયાના અનેક દેશોમાં આજે પણ છે. દા.ત. ચીન આઝાદ છે પણ ચીનાઓ ગુલામ છે કારણ કે ત્યાં એક જ પક્ષની તાનાશાહી છે. 
એક અહેવાલ એમ કહે છે કે દુનિયાની ૮૦ ટકા વસ્તી તાનાશાહી અથવા લોકશાહી દેખાતી તાનાશાહી હેઠળ જીવે છે. દુનિયાના ૪૩ દેશોમાં તો આજે પણ રાજાશાહી છે. જો કે, જાપાન, યુકે કે સ્વિડન જેવા કેટલાકમાં રાજાશાહી નામમાત્રની છે. પણ બીજા સાઉદી અરેબિયા, કુવૈત જેવા દેશોમાં રાજાઓ જ શાસકો છે. દસ દેશોમાં લશ્કરી તાનાશાહી છે. અનેક દેશોમાં સરમુખત્યારશાહી છે. 
આવા સંજોગોમાં ભારત જેવા વિશાળ, વૈવિધ્યસભર અને દુનિયાની ૧૭.૫ ટકા વસ્તી ધરાવતા દેશમાં લોકશાહી હોવી એ ગૌરવની વાત છે એમાં કોઈ શંકા નથી. આ ગૌરવ માટે આપણે આપણા બંધારણના તમામ ઘડવૈયાઓના ઋણી છીએ. 
ભારતના બંધારણના આમુખમાં જ લખવામાં આવ્યું કે ભારત એક લોકશાહી દેશ રહેશે. લોકશાહીનો અર્થ જ નાગરિકોની આઝાદી થાય છે. 
ભારત આઝાદ તો છે જ, પરંતુ ભારતીયોની આઝાદી વધુ મહત્ત્વની છે. ઇન્દિરા ગાંધીએ ૧૯૭૫-૭૭ના ૧૯ મહિના દરમ્યાન પોતાની તાનાશાહી ઊભી કરેલી. એવા જ પ્રકારની, કદાચ એના કરતાં પણ ખતરનાક,  સીધેસીધી રીતે દેખાય નહિ તેવી તાનાશાહી; લોકશાહી અને ધર્મને નામે ઊભી કરવાનો પ્રયાસ છેલ્લાં દસ વર્ષથી થઈ રહ્યો છે, ત્યારે નાગરિકોએ વધુ સજાગ થવાની જરૂર છે. 
સાચા અર્થમાં સામાજિક, આર્થિક અને રાજકીય લોકશાહી ત્યારે ઊભી થઈ કહેવાય કે જ્યારે મહાત્મા ગાંધીએ  ૧૯૦૮માં લખેલા 'હિંદ સ્વરાજ' પુસ્તકમાં લખેલું તેવું "જણે જણે ભોગવવાનું સ્વરાજ" ઊભું થાય. 
અત્યારે ચીન + ચૂંટણી = ભારત જેવું સમીકરણ ઊભું કરવાનો, અને આઝાદ દેશમાં રાજકીય, સામાજિક, ધાર્મિક અને વૈચારિક ગુલામો પેદા કરવાનો ભરચક અને સંનિષ્ઠ પ્રયાસ હિન્દુત્વની વિચારધારાના આંચળા હેઠળ થઈ રહ્યો છે. જેઓ અત્યારે લોકશાહી અને નાગરિકોની આઝાદી માટે લડે છે તેમને દેશદ્રોહી અને નક્સલવાદી કહેવામાં આવી રહ્યા છે. દુનિયાભરમાં તાનાશાહો હંમેશાં પોતાના વિરોધીઓને દેશદ્રોહીઓ તરીકે ચીતરતા રહ્યા જ છે. 
આ આપખુદી વલણ સામે નાગરિકોએ સચેત રહેવું પડે અને પોતાની આઝાદી ટકાવવી પડે. નાગરિકોની આઝાદી પર કાપ મૂકતા કાયદા, નિયમો અને નિયમનોનો મજબૂત અને સક્રિય વિરોધ કરવો પડે. તિરંગા લહેરાવવાથી, રાષ્ટ્રગીતો ગાવાથી અને તિરંગા યાત્રાઓ કાઢવાથી માણસની આઝાદી ન જન્મે. એને માટે તો સરકારો સામે સતત  લડવું પડે. 
આઝાદીને ટકાવવાની જવાબદારી મોટે ભાગે મધ્યમ વર્ગે નિભાવવી પડે. તેની પાસે વિરોધ કરવા માટેની તક અને ક્ષમતા હોય છે માટે. જેને બે ટંક રોટલાની ચિંતા છે તે ઈચ્છે તો પણ એ કામ કરી શકે નહિ. એટલે જેઓ ભરપેટ છે તેઓ આગળ આવે અને નાગરિકોની આઝાદી માટે જાગૃત બને, બીજાને જાગૃત કરે અને એને માટે લડે એ આવશ્યક છે. યાદ રહે બરાબર કે, સતત જાગૃતિ એ નાગરિકોની આઝાદીની કિંમત છે, અને એ ચૂકવવી જ રહી. 
દેશ તો એક અનિવાર્ય અનિષ્ટરૂપ વ્યવસ્થા છે. એ વ્યવસ્થા માણસ માટે એટલે કે નાગરિકો માટે છે. માણસ વ્યવસ્થા માટે કદી હોઈ જ ન શકે. માણસની આઝાદી માટેનો આ વિચાર જ લોકશાહીનો અને ખરી આઝાદીનો પાયો છે. દેશની આઝાદી જો નાગરિકોની આઝાદીમાં ન પરિણમે તો દેશની આઝાદીને શું ધોઈ પીવાની? 

Comments

Post a Comment

TRENDING

70,000 migrants, sold on Canadian dream, face uncertain future: Canada reinvents the xenophobic wheel

By Saurav Sarkar*  Bikram Singh is running out of time on his post-study work visa in Canada. Singh is one of about 70,000 migrants who were sold on the Canadian dream of eventually making the country their home but now face an uncertain future with their work permits set to expire by December 2024. They came from places like India, China, and the Philippines, and sold their land and belongings in their home countries, took out loans, or made other enormous commitments to get themselves to Canada.
Post a Comment
Read more

Kerala government data implicates the Covid vaccines for excess deaths

By Bhaskaran Raman*  On 03 Dec 2024, Mr Unnikrishnan of the Indian Express had written an article titled: “Kerala govt data busts vaccine death myth; no rise in mortality post-Covid”. It claims “no significant change in the death rate in the 35-44 age group between 2019 and 2023”. However, the claim is obviously wrong, even to a casual observer, as per the same data which the article presents, as explained below.
1 comment
Read more

PM-JUGA: Support to states and gram sabhas for the FRA implementation and preparation and execution of CFR management plan

By Dr. Manohar Chauhan*  (Over the period, under 275(1), Ministry of Tribal Affairs has provided fund to the states for FRA implementation. Besides, some states like Odisha, Chhattisgarh and Maharashtra allocated special fund for FRA implementation. Now PM-JUDA under “Dharti Aaba Janjatiya Gram Utkarsh Abhiyan(DAJGUA) lunched by Prime Minister on 2nd October 2024 will not only be the major source of funding from MoTA to the States/UTs, but also will be the major support to the Gram sabha for the preparation and execution of CFR management Plan).
Post a Comment
Read more

Defeat of martial law: Has the decisive moment for change come in South Korea?

By Steven Lee  Late at night on December 3, soldiers stormed into South Korea’s National Assembly in armored vehicles and combat helicopters. Assembly staff desperately blocked their assault with fire extinguishers and barricades. South Korea’s President Yoon Suk Yeol had just declared martial law to “ eliminate ‘anti-state’ forces .”
Post a Comment
Read more

Operation Kagar represents Indian state's intensified attempt to extinguish Maoism: Resistance continues

By Harsh Thakor Operation Kagar represents the Indian state's intensified attempt to extinguish Maoism, which claims to embody the struggles and aspirations of Adivasis. Criminalized by the state, the Maoists have been portrayed as a threat, with Operation Kagar deploying strategies that jeopardize their activities. This operation weaves together economic, cultural, and political motives, allegedly with drone attacks on Adivasi homes.
Post a Comment
Read more

How Amit Shah's statement on Ambedkar reflects frustration of those uncomfortable with Dalit assertion, empowerment

By Vidya Bhushan Rawat*  Dr. B.R. Ambedkar remains the liberator and emancipator of India’s oppressed communities. However, attempts to box him between two Brahmanical political parties betray a superficial and self-serving understanding of his legacy. The statement by Union Home Minister Amit Shah in the Rajya Sabha was highly objectionable, reflecting the frustration of those uncomfortable with Dalit assertion and empowerment.
Post a Comment
Read more

Balod tech fest tests students’ interest in innovative ideas in the fields of science, engineering, start-ups

By Our Representative  A techno fest scheduled on December 20 and 21 in Balod district of Chhattisgarh will test the innovative ideas of school students in the fields of science, engineering and start-ups.  For this two-day fest organised at Maheswari Bhawan of the district, a total of 824 models made by students were initially registered. Out of those, a selection committee chose 200 models from several schools spread over five blocks of Balod. These will be on display on these two days from 10am to 4.30pm. Out of many ideas, one of the most interesting models is a smart glove which can be used by children with impairments and disabilities. For those who cannot speak at all or have speech difficulty, they can ask for help from caregivers by pressing their fingers on the glove after wearing it. This will attract attention. 
Post a Comment
Read more

Local businessman subjected to physical assault, verbal abuse: Demand for accountability, justice

By Kirity Roy* On October 9, 2024, a disturbing incident of harassment and abuse took place in the Swarupnagar Block of North 24 Parganas district, involving a local businessman, Hasanur Gazi, who was subjected to physical assault, verbal abuse, and religious discrimination by a Border Security Force (BSF) constable. The incident, which occurred at the Hakimpur Checkpost, has raised serious concerns about the safety and dignity of citizens living in border areas, especially those belonging to religious minorities.
Post a Comment
Read more

Affable but arrogant, embodying contradictions, Raj Kapoor's legacy will endure as long as Bollywood exists

By Harsh Thakor*  December 14 marks the birth centenary of Raj Kapoor, a filmmaker and visionary who revolutionized Bollywood, elevating it to new heights by exploring uncharted emotional and social territories. Kapoor wasn’t just a filmmaker; he was a storyteller who touched the souls of the masses and reflected the pulse of post-partition India with unparalleled depth. His films acted as a unifying force in a divided nation, transcending social and cultural boundaries.
Post a Comment
Read more

Suspicious death of Dalit laborer in BSF custody: A call for justice

By Kirity Roy*  The tragic and suspicious death of Mr. Babai Barui, a Dalit daily wage laborer from North 24 Parganas, West Bengal, has raised serious concerns regarding custodial violence and the violation of fundamental rights. Mr. Barui, son of Sukharanjan Barui, resided in Pallishree Sangsad, Bongaon, and was arrested by the Border Security Force (BSF) on November 9, 2024, near the Angrail border on allegations of smuggling. The very next day, he was found dead under mysterious circumstances, with visible injuries that point toward possible custodial violence.
Post a Comment
Read more