બાવાઓનો ગુજરાતી સાહિત્યકારો પર પણ ઘણો પ્રભાવ છે. તે બાવાઓનાં નામ લઈને ખોંખારો ખાતા હોય છે

- બાબુ સુથાર

"વિશ્વગુરુ, વિશ્વગુરુ, વિશ્વગુરુ." નાનપણમાં મદારીઓના ખેલ જોયેલા. એમાં મદારી પૂછતો: અંમ કાઢું કે ભંમ કાઢું. આપણને કાંઈ ખબર ન પડે. એટલે જેને જે મનમાં આવે તે કહે. કોઈ કહે: અંમ કાઢો ને કોઈ કહે ભમ્મ કાઢો. પછી મદારી જે કાઢતો એમાં અંમવાળા અંમ જોતા ને ભંમવાળા ભંમ જોતા.

આજે એ પ્રકારના મદારીઓના વેશ રાજકીય નેતાઓ ભજવી રહ્યા છે અને પ્રેક્ષકો આજે પણ એવીજ હાલતમાં છે. મદારી જે કંઈ કાઢે એને પોતે જે વસ્તુ ધારેલી એ વસ્તુ માની લે છે.

એવા નેતાઓમાં એક આપણા વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી. વારંવાર ભારતને 'વિશ્વગુરુ' બનાવવાની વાત કરે છે. ભક્તજનો એમની વાત સ્વીકારી લે છે. અ-ભક્તજનો એમની વાતનો અસ્વીકાર કરે છે. કેટલાક તો એમની મજાક પણ કરે છે.

પણ ખરો પ્રશ્ન એ છે કે શું આજના જમાનામાં કોઈ દેશ વિશ્વગુરુ બની શકે ખરો? કોલ્ડ વોરના જમાનામાં જે દેશો પાસે અણુબોમ્બ જેવાં શસ્ત્રો હતાં એ દેશો મહાસત્તા ગણાતાં. પછી ભારતે પણ અણુબોમ્બ બનાવ્યા અને પાકિસ્તાને પણ. એટલું જ નહીં, એ દરમિયાન કોલ્ડ વોરનો પણ અન્ત આવ્યો. એ સાથે મહાસત્તાની વિભાવના તૂટી પડી. આ જગતમાં જેટલા દેશો પાસે અણુસત્તા છે એ બધા જ દેશોને મહાસત્તા તરીકે ન ઓળખાવી શકાય.

એ જ રીતે, ગ્લોબલાઈઝેશન આવ્યું અને એ સાથે અર્થતંત્રમાં અમેરિકા કે યુરોપના કેટલાક દેશોની મોનોપોલી હતી એ પણ તૂટી ગઈ. હજી અમેરિકા જેવા દેશોનું મૂલ્ય છે પણ એ મૂલ્ય એમણે ભેગી કરેલી જૂની મૂડી પર આધાર રાખે છે. ગ્લોબલાઈઝેશનની સમાન્તરે અમેરિકાએ મોટા ભાગનું ઉત્પાદન ચીનને સોંપ્યું. એટલે સુધી કે ઘણા અમેરિકનો Made in USA વસ્તુ ખરીદતાં પહેલાં બે વાર વિચાર કરે છે. એમને એવું લાગે કે આ વસ્તુઓ બનાવટી તો નહીં હોય ને?

આ પ્રકારની પરિસ્થિતિમાં કોઈ પણ દેશ વિશ્વગુરુ ન બની શકે. હા, ભારત એક બાબતમાં ચોક્કસ વિશ્વગુરુ છે. એ પણ બાવાઓની સંખ્યાની બાબતમાં. ભારતમાં ભાતભાતના બાવાઓ મળી રહે. બાવાઓ દરબારો યોજે. જૂના જમાનામાં રાજાઓ કરતા હતા એમ. બાવાઓની ચેનલો ચાલે. બાવાઓનાં રાજ ચાલે. એ પણ રાજ કરનારાઓ પર.

આ બાવાઓનો ગુજરાતી સાહિત્ય પર પણ ઘણો પ્રભાવ છે. સર્જન વડે ખોંખારો ન ખાઈ શકતા ઘણા ગુજરાતી સર્જકો બાવાઓનાં નામ લઈને ખોંખારો ખાતા હોય છે. એ પણ કરે શું બિચારા?

કહેવાનો આશય એટલો જ ગ્લોબલાઈઝેશનમાં બધા જ દેશો એકબીજા પર આધાર રાખતા હોય છે. એ સંજોગોમાં દેશને વિશ્વગુરુ બનાવવાની વાત પેલા મદારીની અંમ કાઢું કે ભંમ કાઢું જેવી વાત છે.

Comments

70,000 migrants, sold on Canadian dream, face uncertain future: Canada reinvents the xenophobic wheel

By Saurav Sarkar* Bikram Singh is running out of time on his post-study work visa in Canada. Singh is one of about 70,000 migrants who were sold on the Canadian dream of eventually making the country their home but now face an uncertain future with their work permits set to expire by December 2024. They came from places like India, China, and the Philippines, and sold their land and belongings in their home countries, took out loans, or made other enormous commitments to get themselves to Canada.

Kerala government data implicates the Covid vaccines for excess deaths

By Bhaskaran Raman* On 03 Dec 2024, Mr Unnikrishnan of the Indian Express had written an article titled: “Kerala govt data busts vaccine death myth; no rise in mortality post-Covid”. It claims “no significant change in the death rate in the 35-44 age group between 2019 and 2023”. However, the claim is obviously wrong, even to a casual observer, as per the same data which the article presents, as explained below.

PM-JUGA: Support to states and gram sabhas for the FRA implementation and preparation and execution of CFR management plan

By Dr. Manohar Chauhan* (Over the period, under 275(1), Ministry of Tribal Affairs has provided fund to the states for FRA implementation. Besides, some states like Odisha, Chhattisgarh and Maharashtra allocated special fund for FRA implementation. Now PM-JUDA under “Dharti Aaba Janjatiya Gram Utkarsh Abhiyan(DAJGUA) lunched by Prime Minister on 2nd October 2024 will not only be the major source of funding from MoTA to the States/UTs, but also will be the major support to the Gram sabha for the preparation and execution of CFR management Plan).

Defeat of martial law: Has the decisive moment for change come in South Korea?

By Steven Lee Late at night on December 3, soldiers stormed into South Korea’s National Assembly in armored vehicles and combat helicopters. Assembly staff desperately blocked their assault with fire extinguishers and barricades. South Korea’s President Yoon Suk Yeol had just declared martial law to “ eliminate ‘anti-state’ forces .”

Operation Kagar represents Indian state's intensified attempt to extinguish Maoism: Resistance continues

By Harsh Thakor Operation Kagar represents the Indian state's intensified attempt to extinguish Maoism, which claims to embody the struggles and aspirations of Adivasis. Criminalized by the state, the Maoists have been portrayed as a threat, with Operation Kagar deploying strategies that jeopardize their activities. This operation weaves together economic, cultural, and political motives, allegedly with drone attacks on Adivasi homes.

How Amit Shah's statement on Ambedkar reflects frustration of those uncomfortable with Dalit assertion, empowerment

By Vidya Bhushan Rawat* Dr. B.R. Ambedkar remains the liberator and emancipator of India’s oppressed communities. However, attempts to box him between two Brahmanical political parties betray a superficial and self-serving understanding of his legacy. The statement by Union Home Minister Amit Shah in the Rajya Sabha was highly objectionable, reflecting the frustration of those uncomfortable with Dalit assertion and empowerment.

Balod tech fest tests students’ interest in innovative ideas in the fields of science, engineering, start-ups

By Our Representative A techno fest scheduled on December 20 and 21 in Balod district of Chhattisgarh will test the innovative ideas of school students in the fields of science, engineering and start-ups. For this two-day fest organised at Maheswari Bhawan of the district, a total of 824 models made by students were initially registered. Out of those, a selection committee chose 200 models from several schools spread over five blocks of Balod. These will be on display on these two days from 10am to 4.30pm. Out of many ideas, one of the most interesting models is a smart glove which can be used by children with impairments and disabilities. For those who cannot speak at all or have speech difficulty, they can ask for help from caregivers by pressing their fingers on the glove after wearing it. This will attract attention.

Local businessman subjected to physical assault, verbal abuse: Demand for accountability, justice

By Kirity Roy* On October 9, 2024, a disturbing incident of harassment and abuse took place in the Swarupnagar Block of North 24 Parganas district, involving a local businessman, Hasanur Gazi, who was subjected to physical assault, verbal abuse, and religious discrimination by a Border Security Force (BSF) constable. The incident, which occurred at the Hakimpur Checkpost, has raised serious concerns about the safety and dignity of citizens living in border areas, especially those belonging to religious minorities.

Affable but arrogant, embodying contradictions, Raj Kapoor's legacy will endure as long as Bollywood exists

By Harsh Thakor* December 14 marks the birth centenary of Raj Kapoor, a filmmaker and visionary who revolutionized Bollywood, elevating it to new heights by exploring uncharted emotional and social territories. Kapoor wasn’t just a filmmaker; he was a storyteller who touched the souls of the masses and reflected the pulse of post-partition India with unparalleled depth. His films acted as a unifying force in a divided nation, transcending social and cultural boundaries.

Suspicious death of Dalit laborer in BSF custody: A call for justice

By Kirity Roy* The tragic and suspicious death of Mr. Babai Barui, a Dalit daily wage laborer from North 24 Parganas, West Bengal, has raised serious concerns regarding custodial violence and the violation of fundamental rights. Mr. Barui, son of Sukharanjan Barui, resided in Pallishree Sangsad, Bongaon, and was arrested by the Border Security Force (BSF) on November 9, 2024, near the Angrail border on allegations of smuggling. The very next day, he was found dead under mysterious circumstances, with visible injuries that point toward possible custodial violence.

Search This Blog